Arbëreshët e Italisë janë një grup etnik shqiptar që emigroi nga Shqipëria dhe Ballkani në jug të Italisë kryesisht gjatë shekujve 15 dhe 16. Ky migracion ndodhi për shkak të pushtimeve osmane në Ballkan, kur shumë shqiptarë u larguan nga trojet e tyre për të kërkuar strehim në territoret italiane të kontrolluara nga mbretëritë dhe principatat katolike.
Më poshtë i keni disa pika kryesore për Arbëreshët dhe lidhjet e tyre me Shqipërinë:
- Origjina dhe Migracioni: Migracioni kryesor i shqiptarëve drejt Italisë filloi pas vdekjes së Gjergj Kastriotit (Skënderbeut) më 1468. Pas rënies së qëndresës shqiptare kundër osmanëve, shumë fisnikë shqiptarë dhe popullata e thjeshtë emigruan drejt Italisë, kryesisht në rajone si Kalabria, Sicilia, Molise, dhe Basilicata.
- Ruajtja e gjuhës dhe kulturës: Arbëreshët kanë ruajtur gjuhën shqipe (të njohur si arbërisht) dhe traditat kulturore, fetare dhe kombëtare për më shumë se 500 vjet. Gjuha arbëreshe është një dialekt arkaik i shqipes që ka ruajtur shumë elemente të shqipes së vjetër.
- Feja: Shumica e Arbëreshëve janë të ritit bizantin dhe ndjekin Kishën Katolike Bizantine. Kjo i dallon ata nga shumica e shqiptarëve të tjerë që ndjekin ritin katolik latin ose islamin. Megjithatë, ruajtja e ritit bizantin ka ndihmuar në ruajtjen e identitetit të tyre të veçantë.
- Marrëdhëniet me Shqipërinë: Arbëreshët kanë ruajtur gjithmonë një lidhje të fortë shpirtërore dhe emocionale me Shqipërinë. Gjatë shekujve, ata kanë mbajtur gjallë kujtimin e vendlindjes dhe heronjve kombëtarë si Skënderbeu. Në shekullin e 19-të dhe të 20-të, Arbëreshët luajtën një rol të rëndësishëm në Rilindjen Kombëtare Shqiptare, duke mbështetur lëvizjen për pavarësinë e Shqipërisë.
- Kontributi në kulturën shqiptare: Shumë intelektualë dhe figura të shquara të kulturës shqiptare kanë ardhur nga komunitetet arbëreshe, si Jeronim De Rada, Françesk Anton Santori, Zef Serembe dhe Luigj Gurakuqi. Ata kanë kontribuar ndjeshëm në letërsinë dhe kulturën shqiptare, veçanërisht gjatë periudhës së Rilindjes.
- Gjendja sot: Sot, Arbëreshët janë një komunitet minoritar në Itali, por kanë ruajtur një identitet të fortë. Ka ende fshatra arbëreshe ku flitet gjuha arbëreshe dhe ku ruhet tradita kulturore, megjithëse procesi i asimilimit ka ndikuar ndjeshëm gjatë shekujve.
Arbëreshët mbeten një urë kulturore mes Italisë dhe Shqipërisë, duke ruajtur një trashëgimi të pasur kulturore që lidh dy vendet.